If you can’t make it good, at least make it look good (—Bill Gates) . Nang∙ni janggi tanganiko dingtanganiona ra∙bagipako na∙aba basena gualnabe.
Chang∙sao na∙a an∙tangni attitudeko dingtangatahaode, nang∙ni sepango dongenggipa cholrangko ra∙e uarangchin chu∙sokgipa ong∙na man∙gen. Uni gimin indakgipa cholko man∙on, uko mamingsaloba gimaatna nangja. Da∙ororoni somaio chadamberangoni bang∙batan cholko nikoba nitate dongtokaiakon aro mitamara cholko am∙naba changskaja ba mitamde cholko nikoba ukon nikgija kana gita chacha jaktome dongtokaiama ine anga an∙tangde chanchimana. Cholde mamingsaloba ‘ha ia nang·na’ ine mandeona re·bae on∙jade. Cholde mande ong∙ja, mandesa cholko ra∙na nanga.
There are two keys that determine who we are: who we conceive ourselves to be and who we associate with. (Anonymous)
Sastroo agana, “Maikai saksa sak hajalsako a∙rikgen, aro sakgni hajalni hajalko katatgenchim; uamangni Rongbrak uamangko paljahaode, aro Jihova uamangko on∙skahajaode” (Deut. 32:30). Da∙ororode chadamberangni kattako aro kamko nisona man∙ade Facebookan ong∙aiaha! Uan gimikni gita namgipa cholba ong∙na ama; indiba chat ka∙ako aro commentrangko nisoode angni chadambeskarangara maiko dakenga ine gisiko chanchiman·a; nama kamna jakkalenggiparangba dongpaama ine sing·ani gisiko nabaa! Ia kattako aganengon, chadambe sakantian indaken gimaengjok inede ong∙ja. Indiba sakantian maiaba cholko ra∙enba janggi tanganikode daktokpaengama? Anga an∙tangde ga∙suenga ba namenga ine aganja, indiba jotton ka∙pana, cholrangko basee janggi tangna aro chu·sokgiparang ong·na…
(A) Cholrangko Baseanio Ripengko Am∙sandibo

An∙ching saksa-sakgipinko nangani gnang! Dal∙dalgipa manderangni chu∙sokaniara uamangna dakchakgipa ripengko basean ong∙a. Indake dakchakgipa namgipa ripengara Tenzing jean Mt. Everestko maldona Edmund Hillaryko dakchakaha. Cholko am∙-sandion an∙chingba saksan man∙jaengaha ong∙ode pangnan gipinni dakchakaniko am∙na nanga. Jedake:
- Ripeng jean nang∙na ka∙sagipa aro dakchakna sikgipakosa basebo.
- Ripeng jean namgipa gisikni chanchianiko sakgipinna naata, ukosan basebo.
- Ripeng jean Isolo bebera∙anio bilaka aro dakchakgipa ong∙a, ukosan basebo.
- Ripeng jean nang∙ni nanganiko u∙ia, ukosan basebo.
Mitamrang ripengko baseon ong∙gijako basee, ja∙mano ga∙akaona soka aro unon namgijagipa ripengni a∙sel gimaataniko man∙ronga.
(B) Cholrangko Baseanio Dakmesokgipako Ja∙rikbo
Agangrikgiparang indake agana, “90%-de nikaoniko skie ra∙na man∙a, 9%-ara knaaoniko man∙skaa aro 1%-de minggipin u∙ianirangchi skie ra∙skana man∙a. Knae skianiko man∙ana bate, nikanian mandenade dakchakaniko on∙bata. Saoba nang∙na maiaba namgipa dakchakaniko on∙na sikgipa ba mesokna changgipa dongode, na∙ara ukon seoke ra∙bo. Saksansa pilakkon dakaiode uade chu∙onggipa ma∙siani ong∙ja. Watata Paulba pilak mondolirangna chittiko seon pangnan an∙tangko ja∙rikgipa ong∙china manderangko aganronga (Phil. 4:9). Timothykoba ua gitan ong∙e sakgipinrangni mikkango dilgipa ong∙china didiaha (2 Tim. 3:10-11). Mesrangni mikkango dilgiparangba dakmesokgipa ong∙china ine Pitorba uni chittio agana (1 Pit. 5:3). Nang∙ni janggi tanganiko dingtanganiona ra∙bagipako na∙aba basena gualnabe. Na∙a ua indakgipa mandeko man∙na neng∙enga ong∙ode, Isolo bi∙bo.
(C) Cholko Baseon, An∙tangni Gualaonikoba Skie Ra∙bo
“Gitel, angko fail ong∙na on∙bo, jedakode anga fail ong∙eba, uoniko skie ra∙na man∙gen, Amen” ine Pacesetterni bi∙anioniko nikna man∙a. Uan uni bi·ani ong·a, indiba an·ching pilakande FAIL ong·na sikja…Pacesetter fail ong·ani ja·mano bang·a skidapaniko man·aha. Iako aganengon, fail ong·esa skidapaniko man·a ine FAIL ong·na chanchiskaode ong·gijagipa chanchianisan ong·ainok. Namgipa dakbewalko dakanichi mandeara pangnan namakon dakpana man∙a. Uni gimin nambatakon dakna nanga. Pilak ong∙enggipa obostako na∙aba simsakna man∙jawa. Bebegipa bimangko nakatatna basakoba an∙ching tiktak namgipa chanchianiko dake chu∙sokatnaba amja. Uni gimin basakobade an∙chingara guale dakgiminonikoba skie ra∙na chol gnang! Guale dakanichiba skie ra∙na man∙a ine mistake ka∙damdamskaode uan gokani kamsa! Ka∙mao gita mistake ka∙aoniko chena aditako niatna.

1. Ma∙sie Ra∙chengbo: Chu∙sokgijaniara maia? Iara pangnajolanma? Minggipin cholde dongkugenma? Chu∙sokgijagipa mandeara ia ong∙a.
- Gualaniko dakani gimin
- Donchipani gimin
- Chu∙sokgijagipa ine saoba inani gimin ba una agreba dongangkugen…
2. Nipilaniko Dakbo: Chu∙sokgijaniara an∙chingni skigipa ong∙china, indiba nokkol itgipade ong∙jachina. Chu∙sokgijanide ja∙manchakatasa, chekamgipade ong∙ja. Fail ong∙ode manderangara donchipnasa sikaia, indiba jotton ka∙e nitaitaiade mitamde dongskaja. Indide maikai an∙tangko chu∙sokna amani gnang ine u∙igen?
3. Daktaitaibo: Haida nang∙ni neng∙nikaniara aro dongdipataniara fail ong∙aniona dilnaba gnang. Indake ong∙ode, an∙tangkon tarichengna ja∙ku ga∙bo. Durama College-o angni PU Arts (XII) regular final exam seon anga poraioba maibakai fail ong∙srangaha aro uan skanggipa angni janggi tanganio ong∙chengaha. Mark Sheetko bikote nion angara Compulsory subjecton gapjaha. Nok para ra·gipaona re·bapil·e bilside ceilingchiko nidoe duk ong·an baksa grapbejok aro oktangko okkaatna mangba sikjajok, indiba uni salsagipaoni intalan bilsigimik private sena poraichakattaiaha aro gipin bilsiode namen passed ka∙aijok! Angni ma∙sianiode jotton ka∙giparangnade impossible ong∙ja, indiba ka∙gijagiparangnasa.
4. Nappiltaianiko Dakbo: Chu∙sokanina ramako mesokgipade gualanian ong∙a. Dakgualani donggijade mandeara bang∙bataon chu∙soknaba amja. Mitam manderangara dingtanganiko ra∙baoba maming skianikon man∙ja; uarangara fail ong∙ode an∙tangtangko rakkina amja, batesa an∙tangtangko nosto ka∙a. Nambatsranggipa mandeba chu∙sokanina batede fail ong∙aniko chagrongbata, indiba uamangara jotton ka∙esa chu∙sokskara. Basakoba na∙a fail ong∙ode uonikon gisik nangbate changgipino nambate dakskabo.
(D) Pangnan An∙tangko Chu∙sokani Ramaona Dilangbo
Chu∙sokgiparangara maikai chu∙soka uko skie ra∙nade pangnan mandeara kratcha∙na nangja. Kamara mandeni ka∙dongaoba pangchaka aro chu∙sokani bilara gital ra∙bianiko nikon uko dakna mandena draataniko on∙a.
English kattao indake agana, “Nothing motivates us more than constant exposure to success.”
Indide bebegipa chu∙sokaniona dilgipara an∙chingni ka∙donge re∙ongkatanian ong∙a ine nikgen; maina ka∙dongjaode re∙ongkatna man∙jawa aro re∙ongkatjaode chu∙sokani ramaonaba sokjawa. ‘Pagipa an∙tangni demechik Elizabethna dokani bat ge∙sako on∙e, uni ballko goatmitingo batchi dokatchina ge∙etaha. Indiba Elizabeth miss ka∙ode inenba pagipa, batko wilwile dongkamchina demechikko agane, an∙tangde ballko goatengon, demechikde miss ka∙rongjachim, indiba pagipasa batko nangatna gita gooba nangateljaha.’ Ian demechikni batko wilwile dongkaman baksana ballko dokatna simsake dongsoaniko mesoka.
(E) Darangon Ready-made Chu·sokani Gri ine U·ibo

Janggi tanganide gari ja·kam ge·sasan dongaigipa sikdudugipa gita dakaia. Ge·sasangipa gari ja·kamde darangba sikjaode tom·tom dongaia. Jakkalni bostu ong·oba ua an·tangaride kamna cholija. Pilakan maikoba dakachisa namgipa ong·bana ama. Dal·gipa nokrang an·tangtangari rikja. Je chu·sokanina donsogipa bimangba indaken dongaiachide chu·sokja. A·gimiko nikenggipa pilakan saoba mande uko indake ong·atna kam ka·jaode da·aloba ua chadengjawachim! Tikkelani dongjaode, indinsa ong·gramaia. Chu·sokani mamingsaloba accident ong·achi ong·ja, indiba pilak nama aro namgipa chu·sokanian uko kam ka·aniosa pangchaka. Sakantian an·tangtangni chu·sokaniko an·tangtangna tarina nangtela. Iako dakanio jotton ka·ani jean donnugimin ong·a aro rake kam ka·ani dongna nanga. Uni gimin, “jotton ka·ani, rake kam ka·anian aro chu·sokgipa janggi tanganina donnugimin cholrang ong·a.”
(F) Ka·tong Ning·oni Kamsa Mongsonggipa Ong·a ine U·ibo
Iako aganon gimik kaman gisik-ka·tongo chanchiaonisa ong·baa. Ianonin nama aro namgijaba apsan ong·kata. Iano ja·pang katta “Ka·tong Ning·oni” ingipara namgija kam-bewalkode miksongjaenga. “Chu·sokanian Janggini Gam” ingipaona sokatna iako seaha. Salsao chongipa me·a bi·sa balloon palgipao indake sing·aha, “Balloonrangoni badia salgichina chubate baldoanggen—gitchakma, tangsekma ma tangsimma?” Paltimgipa mande indake aganchakaha, “Dede, balloonrangni rongde chubate salgichina baldoanggen inede ong·ja, indiba uarangni ning·o donggipasa mongsonggipa ong·a.” Apsandaken, mandena janggi tanganio chubata gadangona sokatanide a·palogipa nikaniode mongsonggipa ong·ja, indiba ka·tongo donggipa gisikni chanchianisa. Bang·an ning·oniko tarigija a·palniko mesokna tariakosa da·ode nikbata. Chu·sokgipa manderangde ning·oniko taria, unon uan a·palnirangko change ka·a aro chu·sokgipa ong·baa. Sastroo agana, “Nang·ni dakanirangko Jihovana pakwatbo, unon nang·ni mangsongarang chu·sokatako man·gen” (Toe Skiani 16:3).
Ku·mongrimani Katta
Da∙ororo cholko baseanio chadamberang namen simsakna nangengaha. Poraia dongoba kam man∙nan neng∙jok, unan porainaba arata inade “pa∙sikani” kattasa! Education dongode service man∙jaoba minggipin cholrangko altuaen man∙skaea. Self-support project ba businessrangko dake janggi tangnaba educationkode nangtaiskaa. Nigope nion, A∙chik ma∙a-paa aro dedrang sakantian educate ka∙ako man·oba targetan service-nasa ong·aiode, servicekode a∙gimikni dedrangde man∙tokjawa; indiba mingnama cholrangkode man∙na jotton ka∙skajani giminsa ARATA, ORTO DONGJA ARO CHOLIJA ingipaona an∙tangtangko sokatronga. Aratoba, orto dongjaoba aro cholijaoba ma∙a-paani noko dongmitingosa jedakeba choligen, indiba ja·mano maikai janggi tanggen? Sing·anide iasa…
Uni gimin namgijagipa salko chagrongna skangan, OH CHAMDAMBE na∙a cholko basebo aro OH MA·A-PAARANG dedrangna cholko mesoke on·bo. Nama cholna an∙tangko choljokatbo. Nang∙ko dingtangatna man∙gipa ki∙taprangko am∙e poraibo. Sakgipinni janggi tanganio uamangni ja·pangko sandie nibo. Sripe sina skang aro andalna skangan nama cholko ra∙e janggitangko taribo. English kattao indake agana, “Dreams impossible, seek unknown and achieve greatness”.
Sastroo agana, “Aro Jihova angna aganchake inaha, Uko poraigipa katchina, nikaniko plengrango niksenge sebo. Maina nikani dongimin salnan ong·piti, indiba ua bon·kamaona skelenga aro ua tol·jawa; ua ru·utoba, una sengbo; maina ua sokbachong·motgen, ja·manchakawa” (Habakkuk 2:2-3).
Tusimitingosa jumang nikbo, indiba chakatjokode kam ka∙bo.
Reference:
Shammi Sukh, “Success is Yours” – 100 Thoughts to Motivate and Inspire. Published by Better Yourself Books. The Bombay Saint Paul Society, 2013. Ia ki·tapan angkoba “inspire” ka·aha aro angna bang·a skianirangko on·aha.
Likush D Marak
September 30, 2020 11:25 amkattarang katongko doktikbean baksa ra’bianiko namen ong’katata. namaha mama?
Mingshan Rangsa
September 30, 2020 2:29 pmNambejok namen nambejok . Nambegipa kattarang mande sakantini gisik ka•tong aro bebera•anina bang•a pattianiko man•chongmotaha ine bebera•a.
Ropringchi momin
September 30, 2020 12:21 pmNangni seatgipa kattarang namen nambejok awang mitelbea
Ropringchi momin
September 30, 2020 12:24 pmNambejok awang pamong?
Mingshan Rangsa
September 30, 2020 2:42 pmNambejok namen nambejok Chadambe Sakantini janggi tang•anina, gisik ka•tongna aro bebera•anina bang•a pattianiko on•chongmotaha ine bebera•a.
Sengchak sangma
September 30, 2020 5:26 pmAio!!! Namaha Awang bilongen pilak katta rangchi doktikaniko onanina mitelbea?
Sengchak
September 30, 2020 5:30 pmNamaha Awang mitlbea?