Bang·bata Americani manderangan da·alona kingkingba Dwight Lyman Moodyko 19th chasongjolo dal·gipa aganprakgipa ine mesokna ja·manchakkuenga. Uko bang·a manderangan 19th gipa chasongni BILLY GRAHAM ine agan-torea aro uko, uni somaio darangan namen u·iachim. Ua bang·bata somaion sak 10,000 ba 20,000 dake tom·dakgipa manderangna aganprakaha. Ua Jisuni Jokatani gimin sak 100,000 manderangna baten katta aro penchiba skianiko on·aha. Moodyko 19th gipa chasongni “Mr. Protestant” ine mingna krabea.
Uni Atchia aro Bi·sani Salrang
Dwight Lyman Moody, rani Victoriani sason skang 1837 bilsini February 5 tariko Northfield a·songni Massachussetts minggipa songo atchiaha. Moodyni pagipako Edwin Moody aro ma·gipako Betsey Holton mingachim. Uni pagipa manderangko soka-chakna namnikgipa, melibegipa, rake kam ka·gipa, aro je mandeba altuae ripeng ong·na man·gipa ong·achim. Moody an·tangni namnika gita ong·jaode namen ka·onangrakgipa gisik pangnan dongachim. Moody, chonaonin kragijagipa kattarangchi kal·ake rorongani giminan basakobade sasti man·achim. Uni giminan ma·gipa uko namatna jotton ka·beaha. Uni bilsi bri ong·mitingon pagipade ong·ronggija a·sel ong·anichi siaha. Uamang rang·sanan kangal ong·na a·bachengaha. A·songna gro nangaha, kajina gilaniko on·na man·roroangjaha. Cha·anirang dongjae basakobade ok sa·dikpile okkrie dongtokaiachim. Moodyni ba·rima gimik sak chet dongachim. Nokdang gimik giljarangchi re·oba, Moody an·tangde janggi tanga gimikan Isol ingipakon janapeba nijachim.
Dwight Lyman Moodyni Chadambeni Salrang
Moodyni chadambeni salrangko chanchiatode ja·mano mingsinggipa aganprakgipa ong·gen ine nikjagringsoanian dongjachim. Ua ittarangko dake pale janggi tangdilaigipa nokdangosa atchiaha. Pagipani siani ja·mano uni ma·gipa dedrang sak skuko neng·bee nirokna nangaha. Haida Moodyni ma·gipa do·bima mangsa gita dedrang gimikko nirokna nangani gimin, uko nama gadango skie ra·china didianiko on·jahakon! Indaken, Moodyni poraia gimikko niode da·ororoni chasongo 5th gradeni bi·sarang gita apsanaiachim. Poraianioba namjabea aro man·sranggijagipa bi·sarangoni saksade Moodyan ong·aiachim. Uni poraiani gimikko nion ua college aro seminaryrangoba poraijaha aro dangdike on·anina ordain ka·akoba man·jaha ine nikgen. Ua gam·ata gitasa uni skiani (sermons) kattarangko seaiani gimin pangnan mistake bang·rongachim.
Bilsi 17 gapahaon, uni mamatang Samuel Socrates Holtonni donggipa Boston songjinmaona rel gario gadoe re·angaha. Ua, ‘Bostono donge gital janggi tangginok, ianode mitchibea, a·bani bismakrangan gapa, megaprangko chimongsimna nanga aro matchu dutrangko salantian chimonge bisak sengbia,’ ine chanchiaha. Uni ma·gipa, Moodyko duk mikchi ong·bean baksa grape re·angjachina mol·molbeoba salrikna amjaha. Noktangko wate drae re·angahaon nokdangni manderangna ka·suangsuang ong·pilaha; maina Moodyni adatang Georgeba uni bilsi 15 ong·mitingon bachiba re·ange gimaaha aro nikpiltaijaha.
Bostonona sokangon, mamatangni kuligipa Jutta Dokano kam ka·na a·bachengaha. Ru·utgijan Moodyni janggi tangani gital ong·baaha—kal·susaanirango, biltingting boxing kal·anioba bak ra·aha, indiba an·tang ka·onangode niamko chanchigija skatang dakaiachim. Mandede ka·onangraka, indiba chakchikna jotton ka·gipa ramram bi·saba ong·taiskaa. Uni kam ka·anikode maiko jegen, skatang dakgipade ong·taija. Haida bilgnange do·bima gita rakkigipa ma·gipaan bimchipani, chakchikani, kakket ong·ani, rake kam ka·ani aro noktangni manderang baksa melie janggi tanganikode Moodyna skitelaha. Pil·ni pil, Moody dal·rorobae mikrononi mikchirang singsolaha aro Bostono dongoba gisiko ka·bee grape chakrongaha; maina ua ba·rima-ripengrangkoba gisik saatbeaha. Agan-chonnikakoba bang·en man·baaha indiba ajak sokgipade ong·ja…kamchi an·tangni bilko dake mesokgipasa ong·skaa. Mamingba grigipa biapo donge mande bimang ong·baoba bading-chiwalani kamna aro chakchike janggi tangani nama ja·kuko dakna man·aha. Je kamko dakoba gisiko nangbea aro haida, ma·gipa Betseyni gunko ra·bita gnang ua Bostonona re·angahakon!
Torom Kamni Gunko U·ie Ja·mano Jisuko Ra·chaka
Songtang Northfieldo dongmitingo salsao ua matchurangko nirikengon, check fencing kagipa postni sil ge·sa uko ga·akjetaha. An·tang jotton ka·o man·jae, sakgipinni dakchakanina okamoba darangan gri. Tikkelo man·teljae, neng·goke dongmitingo Isolko gisik ra·e, “O Isol, ia sinjetaoniko angko jokatkubo” ine bi·oara an·tangan siltongko jilgale jokna man·aha. A·sek ong·aoni naljokani ja·manode ua dikdiksana Isolko gisikode dingtange chanchiaha, indiba ru·utangahaon gualpil·taiaha.
Bostono donge kam ka·engon, kamtangna aro gipin be·enni an·senganirangnasan gisiko nangaia, indiba gilja re·nade namen aratbea. Mamatang draesa uko re·atna man·aiachim. Moodyna adita niamko dake, Mount Vernon Street Orthodox Church giljao napatchengaha. Mamatangna kenani gimin jasni mangna giljachi re·rongaha. Giljaona re·angchengon, dangdike on·giparangoni una Sastro kingsako on·e Johanni Sea Nama Kattako badalchina aganaha. Moody mamingkoba u·ijani gimin rang·sanan gisiko chanchie A·bachenga Ki·tap-oni sandibaaha. Uni indake u·igija sandiako nike gipin bi·sarang ka·dingsike dongon, deaconrangoni uamangko namate Moodyna chong·mot ki·tapko mesoke on·aha. Aratoba gilja re·gijara jokja dake, Robibal salantian ua Dr. Edward Norris Kirk aro Edward Kimballmangni skianiko knatimna nangaha. Arata gnangsa knatimaioba ja·manode ka·tongo su·dikako man·batroroe gisikni gita dakgrikna a·bachengaha.
“Angade sina skang mangmangsa Kristian ong·aigen aro da·omitingode maikoba dake dongnasa sikaienga. Tangmitingode somai a·gitchae man·akosa nangnika aro a·gilsako je kusi-katchaani donga ukosa man·na sikaenga,” ine Moody gisiktango chanchie dongaiengachim.
1855 bilsini April 21 tariko ua giljani revival program ge·sao Moodyba dongpaengachim. Uno Edward Kimball skiengon, Moodyko mongsong ong·e ra·e skiaha gita Moody gisiko chanchiaha aro bebean, gilja matchoton Kimball, Moodyko nie, “Anga angni jakko nang’ pakkreo dona. Na·a da·o Kristoona, jean nang·na ka·saaha aro da·oba Uan uni ka·saako ra·chakchina on·na skengachim…, Uona re·bae Uko ra·chakgenma?” ine sing·aha. Moodyni sko miksuldikdik dakaha aro chanchiarang mikmakanga gita ong·pilaha. Bon·kamao, dingtang dingtang chanchianirang baksa Kristoona re·bachina okamako man·e, ua somai chachaon Moody Jisu Kristoko ra·chakaha. Gital janggi tanganiona sokbaon ua an·tang nokni manderangko—ma·gipa, adatangrang aro nogiparangko namen gisik ra·beaha; duk ong·a paksa uamangna ka·pakani gisik gnang skanggipa changna ja·sku dipane Isolo bi·aha. Adita salrangni ja·mano ua noktangona re·baaha aro uni gital man·gimin toromo bebera·ani gimin aganon gimikan jagokaha!
Aganprakgipa Ong·e Kam Ka·chakata
Northfieldoni re·angpil·ani ja·mano ua, Vernon Street Orthodox Churchni membershipna giljani deaconrang sing·rokaniko dakon, ramramgipa Sastroni kattarangkoba aganchakna man·jae fail ong·aha. Sing·taitaioba Moody gisiko jajaan baksa skotangko choknokesa ku·sik to·taie aganchakaiaha. Indiba jasani ja·mano uko sing·rokani daktaion membership ong·na ra·chakako man·aha. Moodyni Bostono dongade dikdiksasan ong·kuaiengachim, indiba gisiktango miksonganide namen dal·aha. Bostono dongaoni ua Chicagoona re·angna skaha aro uno uni mamatang saksagipa Calvin Holton, Lake Streeto donggipa Wiswall Jutta Dokano kam ka·china biapko tarisoaha.
Salsao, C. H. Hendersonni jonggipa Luther Chicago songjinmako nape nion, Moodyko nike, “Dwight, Wiswall Jutta Dokan namako wate galange gipinchina re·angode nang·kode goka inesan inaiginokde,” ine aganaha. Moody uni kattana aganchakani on·e rang·sanan gipin biaprangoba badinganiko dakna a·bachengaha. Indaken ua dam dok staterango jedake—Missouri, Iowa, Wisconsin, Indiana, Michigan aro Illinois songjinmarango businessko a·bachengatsrangaha. Kam ka·anio namen sapbeani gimin uko mingsingna a·bachengaha. Ua, Chicagoona re·bagipa agittal manderangko gisiko salna man·aha aro gam bang·baroroaha. Bang·bate man·ani cholko sandiengon, salsao, “O Isol na·a angna USD $100,000/-ko on·bo,” ine bi·aha. Bilsisaon ua $7,000 ko chimongna man·aha. Ja·mano ua saksa millionaire ong·na sepangbaengon, uni man·anirangko gipinrang niate nie, Moodyba ru·utgijan John D. Rockefeller aro cha·ukrok Jay Gould gita ong·aiginok ine nisengtokengachim. Indiba ua, kam ka·aniko dontonge missionary ong·e, Germanoni cityona re·bagipa kangalrangna aro Scandanivian-rangna aganprakna a·bachengskaaha.
1857 bilsi jolrango, Chicago songjinmaoba tangchapil·ani re·baaha. Somai man·on, ua Wells Street Missiono bak ra·rongaha. Uano ua, maikoba manderangna dakchakna nangode angaba dakgen ine aganrongachim. Uni indake aganako knae saksa mande, “na·a skinaba changjaode,” indide, “ramarango roenggipa bi·sarangona re·ange uamangko maikai rimbana man·gen, uko dakchengbo,” ine chonnika gnang agane watataha. Indake aganako man·on, ua bakan ong·katangaha aro ramao sak kolgrik tom·dake roenggipa bi·sarangko an·tangni storeona rimangaha. Ua, uamangna gisimprang dakgipa ganding aro juttarangko ganate, “Na·simang ang’ baksa robibalo giljachi re·genma,” ine sing·on, bi·sarangoni saksa, “An·ching picnic cha·na re·engama?” ine sing·skaaha. Moody kusi ong·bee, “re·bachengaibo an·ching ukode sandina man·aigen” ine agane rimangaha. Indaken ua an·tangko chu·gimik on·kange ia “romikbranggipa bi·sarangko” sandina a·bachengrongaha.
Ru·uta bilsirangni ja·mano bi·sarangoni saksa uko gisik ra·e indake aganaha, “chinga uko man·aha; ua gimik baksan melibegipa, sontol, dakchakna tarie donggipa, aganna changa, ramram kattachi aganronga, darangnaba neng·nikaniko on·ja indiba ka·saa, ka·srokgipa gisik gnang, cheani gisik uo donga aro ia agittalgipa mande baksa ripeng ong·na namen kusi ong·bea.”
Robibal pringanti, Moody, Methodist Episcopal giljao me·asarang baksa skie ra·na re·angoba Moody pangnan late ong·simaiachim. Uno sakgipin mande John F. Farwell minggipa dongachim aro Moodyni late ong·e re·basimaiani gimin namnikjae jegala gnang aganaha. Ua Chicago songjinmao man·e cha·begipa saksa mande ong·achim. Moodyni kosako Farwellni aganani gimin sakgipin member indake una aganchakaha, “ia dambe Moodyan mitchibegipa ramaoni bi·sarangko Robibal pringantio Wells Street Mission giljaona rimbarongenga,” ine aganon ua namen kratcha·beaha. Ja·mano Farwell, ‘anga man·e cha·begipa saksa ong·oba ia mande gita angade gipinrangnade mamingkon dakkuja,’ ine chanchiaha; ja·mano uamang sakgnian melibegipa ripeng ong·baaha.
1858 bilsio, Moody, North Market Hallo Sunday School ge·sako kuliaha. Bilsi dokni ja·manode ua schoolara Moody Memorial Church ong·baskaaha. 1861 bilsiode uni bading-chiwalani kamko watgale chu·gimik songsalna kam ka·gipa ong·na on·kange Young Men’s Christian Association (YMCA) baksa kam ka·chakataha. Baseani gri aro torom-ma·mal nigija kam ka·angon pilakchin uko mingsingna a·bachengaha. Neng·takgija, ku·skiani bil gnang, dol ba bak dakgija gital gital studentrangko napataha, gitrangko ring·dilaha, Sastroni kattarangko skiaha, aro student sakantini bimingrangko gualjachim. Uni dilanio mik-bimang ong·atna kam ka·e YMCA a·palbatroroaha aro salantian saljatchio bi·ani tom·rimaniko dakdilrongaha. 1864 bilsio indake kam ka·aniko ua giljani bimang dakaha, jekon—Illinois Street Independent Church ine mingaha—uan a·paloni re·bagipa nokdangrangna ong·achim. Moody, 1862 bilsimango Emma Revell minggipa jean uni kamrangna toe skiani gnanggipa gunrang dongachim, uko bia ka·aha. Uamango dedrang sakgittam gnang—Emma, William aro Paul (uamang sakgittaman pagipani secretaryrangba ong·achim).
1871 bilsio, Chicago songjinmao dal·begipa wa·al kamani ong·aha aro Moodyni giljako wate re·roroe aganprakgipa ong·china draataha. Mingsinggipa gilja, uni nok aro uno donggipa YMCA-ba gimaatako man·aha. A·bachengode Moody namen gisiko duk ong·beaha, indiba rang·sanan ua uni bilo pangchake committeerangko songe tangka-paisarangko chimongtaiaha. Songsalna kam ka·aiachide a·gilsak dingtangjawa, aro Kristoni re·bapilani somaio Isol an·tangan ia a·gilsako gital songnokko dakchina ine chanchie ua Kristoni kattako aganprakna re·ongkatsrangaha.
1873 bilsini ding·kario, Moody gisiktango ka·dongbee uni git dilgipa Ira Sankey aro uni nokdang baksa England songjinmaona aganprakna re·angaha. Bilsi gni Englando skiani ja·mano Scotland aro Ireland-ona re·ange Americaona re·bapilon uko pilakchin ‘MINGSINGGIPA MANDE’ ine aganna a·bachengaha. Rang·sanan, Americani dal·dalgipa manderang, uamangni songjinmarango Crusadeko ong·atchina Moodyko mol·molaha. 1875 oni 1878 bilsirangona joljoan Revival Crusade aro gipin programrangko ong·ataha. 1879 bilsio, uni re·roroe aganprakani kamko dongale skie on·anina (Educationna) gisiko dontaiaha. Ja·mano, Moody songtangona re·angpile Northfield Girls’ Seminaryko kuliaha, uni bilsi gnini ja·manon Mount Hermon Boys’ Schoolkoba kuliaha. 1886 bilsio, ua Bible Work Institute of the Chicago Evangelization Society ine biming done a·bachengataha (ja·mano uko uni sina skang Moody Bible Institute ine mingjitaha).
Dwight Lyman Moodyni Bon·kamgipa Salrang
Moodyni kam ka·ako niode neng·gija kam ka·a gita niksimaiachim. Sina jasamangna skangba Moody, salsanon sermon ge·dokko on·kuaha. Ian uni namgipa pagipa ong·ani gunko aro bebe ong·aniko mesoka. Uni jikgipa aro dedrang sakgittamba pagipako “Bilgnanggipa Kristian Pagipa” ine mingrongachim. Uni depante Paul indake agana, “Angni pagipade namen dal·gipa mande aro angni u·ia dipet nambatsranggipa mande ong·a.” Moody songadamni mandesan, songadamo janggi tanggipa bi·sasan ong·aioba uni aganprakani kamrang aro skie on·anirang namen apalbea. Pagipa gita guntangko rakkigipa, uni karitangosan mesokaigipa ong·jaha, indiba gitalgipa chasongnaba mesokani aro knaatani ong·aha. Ua aganprakanio dakmesokani gnanggipa bilrangko jakkalaha aro uarangan da·aloba namen jakkaltobegipa ong·kuenga.
Dwight Lyman Moody, uni bilsi 100 skang salsni dongkuengon 1899 bilsini December 22 tariko siaha.
“Don’t wait for something to turn up. Go and turn up something. The devil tempts most men, but a lazy man tempts the devil.” (—D. L. Moody)
Ia mandeni janggi tangani gimin (biography)-ko, Bonnie C. Harvey-ni segimin ki·tap, D. L. Moody, “The American Evangelist” ingipaoniko pe·skae iano gatatenga. Ia ki·tapko, Secunderabad donggipa GS BOOKS publish ka·aha. 1st Indian Edition, 1998; Reprinted in 2016.
Mingshan Rangsa
October 2, 2020 6:44 pm???????
Kalbesh Momin
October 4, 2020 8:20 pmNambejok, angade da.osa poraia
Jamesh Marak
October 4, 2020 10:10 pmPoraisoenggipa sakantina pattiani ong·bachina